Paliki do drzewek – jakie wybrać?

Sadownicy i ogrodnicy często stają przed dylematem jakie są najlepsze paliki do stabilizacji i formowania drzew i drzewek. Standardowym, wypracowanym przez lata optymalnym rozwiązaniem okazały się strugane paliki sosnowe. O ich sukcesie zadecydowały unikatowe właściwości drewna sosnowego – jego relatywnie długa żywotność – od 4 do 8 lat w przypadku drewna okorowanego (surowego) i aż 10-16 lat w przypadku drewna impregnowanego. Kolejną zaletą palików drewnianych jest ich naturalna elastyczność, dzięki czemu są bardziej odporne na wiatr nawet od pali betonowych (paliki drewniane mogą się ugiąć i wrócić do pierwotnego położenia, natomiast pale betonowe trwale zmieniają położenie i każde ich odchylenie od pionu powoduje zwiększenie niekorzystnego oddziaływania na drzewo, poprzez znaczący ciężar pala betonowego). Niebagatelne znaczenie ma również waga palików drewnianych w porównaniu na przykład do pali betonowych (te potrafią ważyć nawet ponad 70 kg). Dzięki temu łatwiejszy jest ich transport oraz samo wykonywanie konstrukcji z drewna.

Ze wszystkich rodzajów palików drewnianych te strugane są zdecydowanie najbardziej praktyczne. Badając stosunek ceny do jakości, paliki strugane (surowe) wypadają najlepiej. Przeciętnie dwa razy droższe od palików struganych są paliki toczone. Należy jednak pamiętać o tym, że paliki strugane są przeciętnie o 30% bardziej wytrzymałe od palików toczonych, gdyż proces toczenia powoduje uszkodzenie naturalnych włókien drzewa stanowiących o jego wytrzymałości. Zatem płacenie dwa razy więcej za paliki których jedyna zaletą jest to, że wyglądają ładniej, wydaje się nie do końca przemyślana decyzją. Idąc w drugą stronę, niektórzy próbują co nieco zaoszczędzić kupując tańsze paliki, tzw. kantówki. Trzeba wiedzieć, że tak obrobione drzewo ma tendencje do wyginania się pod wpływem zmiennych warunków atmosferycznych i może spowodować „położenie” całego sadu.

Innym sposobem na pozorne oszczędności jest używanie nieokorowanego drewna. Nieokorowane drewno psuje się znacznie szybciej – jego żywotność jest zredukowana o połowę w stosunku do drewna okorowanego. Można rozważyć jego zastosowanie dla roślin 2-3 letnich (gdyż taka jest żywotność drewna nieokorowanego poddanego działaniu zmiennych warunków atmosferycznych). Aby wydłużyć żywotność palików drewnianych warto rozważyć wykorzystanie impregnowanych palików. Są one przeciętnie dwa razy droższe od drewnianych palików surowych, ale mają również dwukrotnie dłuższą żywotność (w przypadku impregnacji ciśnieniowej). Zanim zastosujemy to rozwiązanie należy wziąć pod uwagę kilka czynników, o których często zapominamy. Po pierwsze, jakiego środka do impregnacji należy użyć. Chodzi o to, aby jak najlepiej chronił drewno będąc jednocześnie bezpiecznym otoczenia (dla ludzi, roślin oraz gleby). Przestrogą dla nas powinien być przykład oleju kreozotowego. Do niedawna był on powszechnie stosowany jako zabezpieczenie słupów (włączając w to słupy elektryczne i telekomunikacyjne) oraz podkładów kolejowych. Po zidentyfikowaniu jego silnych rakotwórczych właściwości został on prawnie zakazany w zakresie obrotu w Unii Europejskiej (zarówno w postaci czystego oleju jak i produktów nim impregnowanych). Oprócz znacznego niebezpieczeństwa dla zdrowia powodował on również znaczne skażenie gleby. Dlatego środki dziś powszechnie używane do impregnacji (i uznawane za bezpieczne) jutro mogą okazać się wyjątkowo szkodliwymi i wpisanymi na czarną listę.

Paliki do drzew i drzewek w gospodarstwach ekologicznych

Szczególnie sadownicy i ogrodnicy prowadzący gospodarstwa ekologiczne powinni się wystrzegać stosowania palików impregnowanych, gdyż środki stosowane do ich zabezpieczenia mogą przenikać do gleby. A zatem co w zamian? Warto zastosować drewniane paliki okorowane (surowe), a jeżeli zależy nam na przedłużeniu ich żywotności powinniśmy zastosować kilka prostych zasad:

– zamiast impregnacji możemy wybrać paliki o większej grubości – dzięki temu będą one dłużej spełniać swoją rolę w sadzie, czy też ogrodzie;

– dodatkowo zabezpieczyć najbardziej narażone na zużycie miejsce (tuż nad ziemią) poprzez usypanie warstwy kamieni wokół dolnej części palika (nie wskazane są zabezpieczenia nie dające przewiewu, takie jak obejmy plastikowe, gdyż wilgoć, która raz dostanie się w takie miejsce ma tendencję do dłuższego utrzymywania się).

.Warto wziąć pod uwagę fakt, iż paliki drewniane surowe (bez preparatów impregnujących) możemy łatwo zutylizować we własnym zakresie (na przykład wykorzystać jako opał). Co więcej, z uwagi na to, że drewno sosnowe jest naturalnym surowcem odnawialnym (może być wykorzystywany do obróbki już po 20-30 latach) i przy jego produkcji nie wykorzystujemy nadmiernej ilości energii (tak jak przy produkcji betonowych konstrukcji), całość procesu jest jak najbardziej zgodna z filozofią zrównoważonego rozwoju i ekologiczną gospodarką surowcową.

Stosując drewniane paliki impregnowane powinniśmy pamiętać o ich właściwej utylizacji po zakończeniu wykorzystywania ich w naszym sadzie i ogrodzie. Nie wolno tego robić we własnym zakresie (na przykład poprzez spalenie), gdyż uwalniane w tym procesie substancje mogą być niebezpieczne dla zdrowia oraz powodować poważne zanieczyszczenie atmosfery. Utylizację kołków impregnowanych chemicznie powinniśmy powierzyć wyspecjalizowanym zakładom.

Paliki do drzew i drzewek – co oprócz drewna?

Jako alternatywę do palików drewnianych przedstawiane są prefabrykowane słupy betonowe. Do ich zalet należy długa żywotność (przeciętnie kilkanaście lat, nawet do 20). Nie jest ono pozbawione wad. Po pierwsze cena słupów betonowych jest ponad 2 razy wyższa niż palików drewnianych. Innym problemem jest jakość wykonania słupów – często zamiast drutu zbrojonego stosowany jest tańszy i mniej trwały drut ciągniony, a w zaprawie cementowej dominuje piasek. Tak wykonane słupy potrafią rozsypać się po kilku latach. Kolejny problem związany jest z małą elastycznością betonu. Słupy betonowe, szczególnie te o dużej wysokości, potrafią położyć się pod wpływem wiatru i pociągnąć za sobą drzewa. Oprócz tego praktyczność słupów betonowych jest mocno ograniczona ich ciężarem – są trudne do transportowania i późniejszej instalacji.

W sadownictwie i częściej w ogrodnictwie pojawiają się paliki bambusowe. Ich zaletą jest cena, lekkość oraz łatwość instalacji. Niestety w naszym klimacie paliki bambusowe mają tendencje do pękania wzdłużnego, co eliminuje je jako odpowiednie zabezpieczenie drzewek. Z podobnym problemem spotykają się użytkownicy palików plastikowych, które zależnie od wykonania mogą również pękać wzdłużnie. Innym problemem palików plastikowych jest ich mała wytrzymałość oraz duży problem z utylizacją po zakończeniu wykorzystywania.